SALVEMOS A RAMONCÍN

Xa fai tempo que non actualizo isto, pero creo que a ocasión meréceo. Xa falei anteriormente da Internet, das redes sociais, das novas tecnoloxías... como instrumentos de desenvolvemento tanto social como económico. Tamén falei do alto grao de liberdade que traen asociada. Por estes motivos non podo máis que asombrarme polos intentos que dende o Goberno como de institucións privadas de dubidosa reputación (citar p.ex. á SGAE, supostas asociacións en defensa dos dereitos de artistas, cantantes...).

Creo que a miopía que caracteriza aos que supostamente nos gobernan, non lles deixa apreciar que Internet e as novas tecnoloxías permitiron un desenvolvemento incrible nos últimos anos de diversas formas de expresión artística (moitas veces alleas ás canles tradicionais de difusión). Porque “queridos” polític@s e representant@s de artistas: a arte non é o voso monopolio. Fai tempo que a xente empezou a pensar por si mesma e xa non se creen que porque Ramoncín non venda discos vaise acabar a música. Ou porque a última película de Almodovar saia antes en Internet que no cine vanse a deixar a de facer películas. Isto non son máis que exemplos do afastado que estades da realidade. Se prestásedes un pouco de atención ao que pasa ao voso arredor (si, a Internet, iso que queredes censurar), darédevos conta que as novas tecnoloxías fomentan a aparición de moitas máis actuacións artísticas que fai anos (grupos, costos, literatura...), ademais de permitir un dialogo/debate máis próximo entre creador e audiencia. Ademais, que aumente o número de descargas por Internet non é máis cun reflexo de que a xente cada vez se ve máis interesada pola creación artística e que consideran (máis en tempos de crise) abusivos os prezos que este pais teñen as mesmas.

Non dicimos que a cultura é algo universal. Pois aplicádevos o conto é antes que acabar coa cultura que tanto defendedes deixade estar as cousas como están. Ao fin e o cabo a cultura pertence aos pobos, mentres que as fronteiras e as bandeiras sempre serán temas dos políticos.

Aproveito tamén para colgar o "Manifiesto por la defensa de los derechos fundamentales en internet":

“Ante la inclusión en el Anteproyecto de Ley de Economía sostenible de modificaciones legislativas que afectan al libre ejercicio de las libertades de expresión, información y el derecho de acceso a la cultura a través de Internet, los periodistas, bloggers, usuarios, profesionales y creadores de Internet manifestamos nuestra firme oposición al proyecto, y declaramos que:

1. Los derechos de autor no pueden situarse por encima de los derechos fundamentales de los ciudadanos, como el derecho a la privacidad, a la seguridad, a la presunción de inocencia, a la tutela judicial efectiva y a la libertad de expresión.
2. La suspensión de derechos fundamentales es y debe seguir siendo competencia exclusiva del poder judicial. Ni un cierre sin sentencia. Este anteproyecto, en contra de lo establecido en el artículo 20.5 de la Constitución, pone en manos de un órgano no judicial -un organismo dependiente del ministerio de Cultura-, la potestad de impedir a los ciudadanos españoles el acceso a cualquier página web.
3. La nueva legislación creará inseguridad jurídica en todo el sector tecnológico español, perjudicando uno de los pocos campos de desarrollo y futuro de nuestra economía, entorpeciendo la creación de empresas, introduciendo trabas a la libre competencia y ralentizando su proyección internacional.
4. La nueva legislación propuesta amenaza a los nuevos creadores y entorpece la creación cultural. Con Internet y los sucesivos avances tecnológicos se ha democratizado extraordinariamente la creación y emisión de contenidos de todo tipo, que ya no provienen prevalentemente de las industrias culturales tradicionales, sino de multitud de fuentes diferentes.
5. Los autores, como todos los trabajadores, tienen derecho a vivir de su trabajo con nuevas ideas creativas, modelos de negocio y actividades asociadas a sus creaciones. Intentar sostener con cambios legislativos a una industria obsoleta que no sabe adaptarse a este nuevo entorno no es ni justo ni realista. Si su modelo de negocio se basaba en el control de las copias de las obras y en Internet no es posible sin vulnerar derechos fundamentales, deberían buscar otro modelo.
6. Consideramos que las industrias culturales necesitan para sobrevivir alternativas modernas, eficaces, creíbles y asequibles y que se adecuen a los nuevos usos sociales, en lugar de limitaciones tan desproporcionadas como ineficaces para el fin que dicen perseguir.
7. Internet debe funcionar de forma libre y sin interferencias políticas auspiciadas por sectores que pretenden perpetuar obsoletos modelos de negocio e imposibilitar que el saber humano siga siendo libre.
8. Exigimos que el Gobierno garantice por ley la neutralidad de la Red en España, ante cualquier presión que pueda producirse, como marco para el desarrollo de una economía sostenible y realista de cara al futuro.
9. Proponemos una verdadera reforma del derecho de propiedad intelectual orientada a su fin: devolver a la sociedad el conocimiento, promover el dominio público y limitar los abusos de las entidades gestoras.
10. En democracia las leyes y sus modificaciones deben aprobarse tras el oportuno debate público y habiendo consultado previamente a todas las partes implicadas. No es de recibo que se realicen cambios legislativos que afectan a derechos fundamentales en una ley no orgánica y que versa sobre otra materia.”

Imagen: Eneko "En Defensa de Internet"

A MILAGRE IRLANDESA: EXPERIENCIAS TIC EN ESPAZOS RURAIS E URBANOS

Continuamos falando de Irlanda. Moitas veces oimos falar da milagre irlandesa. Como unha rexión das máis marxinais da UE converteuse nunha das rexión máis ricas e prosperas. Ben é certo que actualmente están a pasar unha serie de apuros económicos derivados da crise financeira global, pero non temos porque botar por terra todo o traballo feito ata o momento, que permitiu un cambio total na economía e na sociedade irlandesa.

Concretamente estamos a falar do gran traballo que fixo a sociedade irlandesa na introdución das TIC en todo o seu territorio, que lle fixo converterse na area europea onde existe unha maior implantación das TIC. Seguindo o artigo de Xosé Carlos Macía Arce titulado “ La Sociedad de la Información en Irlanda a través del análisis de experiencias TIC en los condados de Clare, Cork, Kerry, Limerick, Offaly y Tipperary” imos a centrarnos en ver 3 exemplos da labor dos organismos públicos e privados na introdución das TIC en espazos rurais e urbanos do seu territorio. Concretamente comentaremos os casos de Ennis, a rexión de Shanon e do Northside de Cork.

1. ENNIS: A experiencia do Information Age Town

A experiencia desta vila comeza en 1996 cando Telecom Eireann (empresa de telecomunicacións Irlandesa) convoca o concurso a nivel nacional do Information Age Town. Esta iniciativa dotada con 19 millóns de premio pretendía introducir de forma intensiva as TIC nunha comunidade, observar o uso da mesma por parte da poboación e comprobar o nivel de desenvolvemento económico e social alcanzado como consecuencia de dita iniciativa.

O pobo elixido foi Ennis situado no condado de Clare. Este pobo caracterizado pola porcentaxe tan elevada de xente nova na súa estrutura (o 70% da súa poboación estaba por debaixo dos 45 anos) e co maior crecemento económico no contexto nacional,converteuse en pouco tempo no pobo de Irlanda máis informatizado, un 80% da súa poboación usuaria de Internet.

Durante 5 anos desenvolvéronse en Ennis unha serie de proxectos relacionados coas TIC en beneficio da comunidade, que afectaban tanto a poboación da cidade, as administración públicas e as empresas privadas. Deste xeito desenvolvéronse 8 unidades de traballo cada unha cun obxectivo. Estas unidades de traballo foron:

• Programa Residentes: O obxectivo era o de concienciar á poboación local da importancia das TIC e formalos no seu uso. Tamén se concederon facilidades aos cidadáns na compra de ordenadores, adquisición de software e conexión telefónica a Internet.
• Programa Negocios: Tratou de concienciar ao tecido empresarial e comercial da cidade das oportunidades das TIC. Deste xeito subvencionouse a compra de software e hardware, deuse información, consellos e consultoría TIC, realizouse formación en novas tecnoloxías… Como resultado en Agosto do 2000 había 43 empresas inscritas neste programa.
• Programa Comunidade: O que priorizaba era a participación activa, o traballo de cooperación en rede e a inclusión social dos cidadáns a través das TIC. Participaron máis de 100 organizacións comunitarias e de voluntariado as cales puideron aplicar as TIC no seu traballo diario na comunidade.
• Programa Educación: Tratou de incluír as TIC nos procesos formativos que se daban dentro da cidade de Ennis, empregando as TIC como ferramentas fundamentais da formación diaria.
• Programa Sector Público: Levou as TIC aos procesos de xestión e de traballo da Administración Pública de Ennis, co obxetivo de facer os tramites dos cidadáns coa Administración máis efectivos, regulares e interactivos.
• Programa Nova Industria: O obxectivo era promocionar Ennis como un lugar ideal para a localización de industrias relacionadas coas novas tecnoloxías.
• Programa Experiencias Tecnolóxicas: Tratou de converter a Ennis nun centro de referencia onde levar a cabo experiencias relacionadas coas TIC.
• Programa Internet: Creouse a web www.ennis.ie que pretendeu ser o centro de referencia e punto de encontro de toda a comunidade de Ennis. Tratou de ser o resumo de todos os proxectos emprendidos ademais de ser a mellor publicidade do cambio iniciado na vila.

2. REXIÓN DE SHANON: Proxecto de localización de empresas tecnolóxicas.

Na rexión de Shanon, caracterizada por ter un sector empresarial moi dinámico, emprendeuse unha iniciativa que pretendía fomentar a instalación de empresas de alta tecnoloxía en dita rexión (que comprendía distintos condados do medio oeste do irlandés).

O proxecto foi levado a cabo polo Shanon Development (institución dedicada ao desenvolvemento rexional e económico). Esta iniciativa fixo que se instalaran grandes compañías informáticas como Intel o Dell. O Shanon Development soubo aproveitar as sinerxias de programas de desenvolvemento das TIC no territorio como foi o Programa Nova Industria do Information Age Town de Ennis.

Paralelamente tamén se melloraron as infraestruturas da información existentes. Deste xeito creáronse unha serie de parques tecnolóxicos por toda a rexión, conectando a través da fibra óptica de gran capacidade estes nodos tecnolóxicos cos centros educativos superiores.

A difusión deste programa non só se fixo en Irlanda senón que tamén se estableceron oficinas permanentes de información noutros países como USA (New York e California). Ademais tamén se contou coa difusión a través do portal www.shanon-dev.ie .


3. NORTHSIDE CORK: A cultura popular irlandesa en Internet

En 1996 unha iniciativa conxunta dunha serie de institución educativas, etnolóxicas e históricas da localidade de Cork (máis concretamente do Northside of Cork), uníronse para recoller, expoñer e arquivar dixitalmente material audiovisual, sonoro, fotográfico, físico e virtual do Northside de Cork, un area tradicionalmente pobre da cidade de Cork. O programa tivo dúas vertentes. Por unha parte recoller material para enriquecer o arquivo histórico e etnográfico de Cork. Pero por outra parte tivo unha labor de acción social, xa que o programa contou co traballo de equipos de voluntarios e empregados da comunidade local, especialmente procedentes de colectivos marxinados polo mercado laboral.

O proxecto xuntou nunha mesma iniciativa o desenvolvemento social e económico da sociedade local, a cultura popular e a utilización das TIC.

Con estes tres exemplos de programas relacionados co uso das TIC vemos como Irlanda soubo camiñar cara posicións máis avanzadas que favorecen o desenvolvemento social e económico do territorio. Algo importante que se observa nestes exemplos de iniciativas TIC é a importancia que teñen no seu desenvolvemento o traballo participativo e colaborativo de todos os estamentos da sociedade civil. Estes programas de acción e outros moitos supuxeron que Irlanda pasara de ser unha das rexións máis deprimidas da UE, a encabezar todas as estatísticas de desenvolvemento económico da eurorexión.

Fonte: Macía Arce, X.C. (2007): "La Sociedad de la Información en Irlanda a través del análisis de experiencias TIC en los condados de Clare, Cork, Kerry, Limerick, Offaly y Tipperary”, Aurora Geography Journal, Nº1, páx. 109-121.

O MINIFUNDIO COMO ALTERNATIVA DE DESENVOLVEMENTO DO RURAL GALEGO

Nesta ocasión pretendo falar un neste blog dunha alternativa posible para o desenvolvemento economico, social e cultural das areas rurais de Galicia. Concretamente gustaríame comentar o artigo “La agricultura familiar sostenible en sistemas minifundistas. Estudio decasos comparados en Galicia e Irlanda” de Carlos Ferrás e outros, que fala da concepción tradicional minifundista e pluriactividade do campo galego como a opción máis razoable económica, social e culturalmente falando.

O estudo fala do ambiente económico, social e cultural das explotación familiares agrogandeiras pondo como referencia os casos galego e irlandés. En ambos casos pode verse o troco social e o proceso de transformación agrario que viviron e viven ambos territorios. Os modelos comparados son os das explotacións vinculadas á cooperativa Feiraco en Galicia e aquelas que o están á Cooperativa Drinagh en Irlanda. Ambos casos teñen rasgos semellantes que fan deles un caso de comparación interesante. Entre eles a topografía de media montaña, accidentadas con vales de ríos e regatos e cun predominio de montes, prados e pastos.

En ambos casos evidenciase un cambio social e un proceso de transformación agraria .No caso galego, as explotación céntranse na comarca da Barcala. Nelas iniciouse a concentración parcelaria a finais dos 50. En Irlanda, no condado de Cork, dita concentración xa se fixo a comezos do século XX.

En ambas a mecanización dos traballos, a redución demográfica e o fluxo migratorio cara as cidades foi moi evidente. Nos dous exemplos iniciáronse procesos de modernización tendo como referente a idea predominante de que a agricultura tradicional é sinónimo de atraso tanto económico como cultural ou social. No caso irlandés foi máis evidente pois o proceso ao iniciarse xa fai máis tempo conseguiu acabar case por completo coa tradición agrogandieira tradicional, mentres que en Galicia o proceso ao iniciarse moito máis tarde fai que moitas das características tradicionais aínda se conservan ou a lo mesmos non se ven tan distanciadas no tempo.

Este cambio de tendencia na concepción das explotación agrogandeiras tradicionais vese reflectida na propia literatura académica. Nos estudos ata moi avanzado o século XX consideraban o minifundio de explotación familiar como unha formula económica insuficiente e que obstaculizaba a modernización do campo. O minifundio non encaixaba coa concepción dunha agricultura capitalista industrial. Neste senso os esforzos por promover a concentración parcelaria, a urbanización do campo e o desenvolvemento industrial eran o credo case único da doutrina. Pero na actualidade, dita doutrina xa non é a única. Avanza cada vez con máis forza unha concepción sostible do agro. Defendese a posta en valor do patrimonio vinculada ao turismo cultural e rural, a gandería e agricultura ecolóxica fronte a extensiva e unha idea de vida en harmonía coa contorna.

Na actualidade a pervivencia da explotación agraria familiar tradicional defínese dunha maneira positiva como un estilo de vida que conseguiu adaptar o agro cun modelo postproductivista e multifuncional á modernidade entendida dende unha perspectiva do desenvolvemento sostible. A idea non é producir máis senón producir o suficiente e con calidade. Toda este prantexamento está en consonancia cos postulados da PAC (política agraria común europea), que está a defender pluralidade de cultivos, a agricultura ecolóxica, a utilización de abonos orgánicos e o mantemento da contorna urbanística rural tradicional.

No caso de Irlanda a modernización agraria deu como resultado a desaparición do concepto de agro tradicional pasando a un sistema agrario familiar netamente capitalista, monofuncional e mecanizado especializado na produción de leite en grandes extensión debido a completa concentración parcelaria e ao ordenamento dos núcleos rurais. Ese proceso produciu un gran proceso de emigración cara as cidades e incluso fora do pais (a Inglaterra e a EEUU), deixando territorio case despoboado. En Galicia, a pesar dos notables cambios constatados non últimos 30 anos (modernización, avance cara unha agricultura comercial fronte a de subsistencia) ao producirse moito máis preto no tempo non chegou a substituír completamente a idea de agro tradicional. Un modelo de agro economicamente sostible onde o minifundio (entendido como sistema de agricultura familiar de pequenos e medianos propietarios) segue a ser o eixe dun estilo de vida con características propias fronte a uniformidade.

Tralo estudo chégase a conclusión que tanto en Galicia como en Irlanda as familia agrarias vinculadas a estas cooperativas viven satisfeitas no ámbito rural e consideran que a súa situación económica e boa. No lado positivo ambas valoran en grado alto as políticas agrarias orientadas á produción, a concentración parcelaria, o sistema de cotas lácteas e as medidas de reproboación forestal.

Pero non todo son datos positivos pois saen a luz certos problemas. No caso de Feiraco e notable o envellecemento da poboación rural, o choque xeneracional, o parón no mercado das terras, a baixa cualificación, o desinterés dos mozos polo agro e a excesiva parcelación das terras. No caso de Drinagh pódese apreciar un menor envellecemento da poboación e maior implicación da mocidade que en Galicia. No caso de Irlanda as maiores pegas expresadas están na excesiva especialización na produción de leite o que provoca que estean a nas mans das variacións e evolución do difícil mercado do leite.

Respecto da cualificación tecnolóxica e das inversións a diferenza fundamental e que en Feiraco as familias produtoras empéñanse en mercar maquimaria cada vez máis moderna, pero non mostran un interés paralelo en cualificarse profesionalmente mentres que en Irlanda non acontece así e non existe ese pulo desmedido por investir en maquinaria e á inversión en cualificación dáselle máis importancia.

Outros aspectos de diferenza son:

• O grao de concentración parcelaria que en Irlanda é moito maior mentres en Galicia inda se está a desenvolver.
• A práctica do autoconsumo asociada ao policultivo tradicional que aínda está moi estendida en Galicia e completamente desaparecida en Irlanda.
• En Galicia unha porcentaxe moi alta da familias do agro reciben ingresos procedentes de pensións ou subsidios (68%) mentres que en Irlanda apenas o 20%.
• En Irlanda a maioría dos fogares contan con persoal asalariado fora da explotación (53% fronte ao 20 en Galicia).
• Entre os cooperativistas de Feiraco case todos contan con propiedades forestais (90%) mentres na zona estudada de Irlanda son as menos.

Na organización interna das familias no traballo tamén hai diferenzas. Mentres en Galicia e moito maior a porcentaxe de homes cabeza de familia que traballan fora da explotación (50%) en Irlanda so son un 5% e de forma paralela nas explotación familiares cooperativistas de Feiraco as mulleres cabeza de familia traballan case en exclusiva na explotación (un 96%) fronte a un 58% en Irlanda e as que non son cabeza de familia en Galicia traballan case todas na casa e se ocupan dos seus fillos en exclusiva (96%) mentres na zona de Irlanda estudada só o 66%.

Hai que ter en conta que se ano atrás o modelo agrario de Irlanda era o referente máis cercano pra a modernización do campo galego, actualmente os propios irlandeses miran a Galicia con interese pola súa capacidade de manter un sistema tradicional de pulicultivo e minifundio que parece estar máis en consonancia coas novas tendencias de produción agraria que se estan a promover dende Europa. Esperemenos que esta vez non chegemos tarde coma de costumbre e sepamos aprobeitar o legado que nos deixaron as xeracións anteriores

Fonte: Ferrás Sexto, C., Macía Arce, X.C., García Vázquez, Y., Armas Quintá, F.X. (2007): "La agricultura familiar sostenible en sistemas minifundistas. Estudio de casos comparados en Galicia e Irlanda", Revista de Estudios sobre Despoblación y Desarrollo Rural, nº6, páx. 101-128

GRAZAS POR ATURARME!!!

Vou aproveitar esta nova entrada para dar as grazas a tod@s @s que visitastes nalgunha ocasión o meu blog. Xa son máis de 1.000 visitas, unha cifra que non imaxinei alcanzar cando o creei (bueno, polo menos en tan pouco tempo de existencia, jejeje).

Para celebrar este feito vou a mudar un pouco a temática do blog, polo menos momentaneamente. Así hoxe toca humor (xa basta de falar de cousas tan serias e aburridas, jejejeje).

Como se soe dicir, nos malos momentos o humor soe causar máis risa que cando as cousas van ben. A veces é positivo rirse das desgrazas propias. Por iso hoxe colgo un par de vídeos que explican dende unha perspectiva humorística a crise financeira que estamos a vivir. A verdade é que a pesar de ser vídeos de humor explican cousas que seguramente moitos que estudan Económicas ou Empresas non chegaron a pensar.

Son dous vídeos. Un seguro que xa o coñecedes moitos, xa que é o archiconocido vídeo do programa “The Last Laugh” da BBC, onde explican o funcionamento das Hipotecas Subprime. O outro vídeo é moito máis "cañi", pero sorprendentemente conta cousas parecidas ao primeiro (plaxio ou coincidencia?, quen sabe).

Pois iso, un pouco de humor fronte a crise.

Grazas!!!

A CIDADE EN REDE POLICÉNTRICA UBICADA NUN GRANDE XARDÍN

Moitas veces aparece o debate de cal é o futuro da ordenación territorial de Galicia. A realidade é que temos unha poboación cada vez máis envellecida que apenas crece, de feito somos a terceira Comunidade de España que menos crece en termos de poboación. Como sempre se soe dicir, a mellor maneira de introducir cambios significativos é aproveitar épocas de crise, como os que estamos a vivir actualmente.

Nesta ocasión interesaríame introducir un modelo de organización territorial de cidades e pobos bastante distante dos modelos tradicionais, baseados en concepcións economistas, como os modelos centro-periferia. Esta visión que trato de achegar é a plasmada por Carlos Ferrás Sexto no seu artigo “Un ideario de cidade policéntrica ubicada nun grande xardín. O caso da eurorexión Galicia-Norte de Portugal”. En resumo este ideario basearíase en crear un modelo de desenvolvemento territorial desconcentrado formado por asentamentos de non máis de 50.000 habitantes, onde se harmonice o campo e a cidade. A idea é modernizar o vello concepto de Cidade Xardín (City Garden), creando unha rede polifuncional, ben comunicada que aprobeite os fluxos de información a través das novas tecnoloxías, para o espazo eurorexional de Galicia e o Norte de Portugal. A idea sería propoñer un modelo de crecemento diferente ao que promove o crecemento do corredor Atlántico e o deserto demográfico e económico do interior. O modelo pasa por aproveitar o noso feito cultural común fronte ao exterior, facendo valer a riqueza do noso sistema de asentamentos e a nosa singular forma de habitar o territorio.

O ideario da cidade ubicada nun xardín non é máis que unha cidade aberta, polinuclear de ámbito eurorrexional, emprazada nun medio ambiente natural, coidado como un verdadeiro xardín (cidade ecolóxica ou Cidade Xardín). Porque falar de este modelo de cidade neste momento? Pois porque o avance tecnolóxico actual permite falar dun desenvolvemento económico non condicionado polos accidentes xeográficos. As industrias da información vinculadas aos sectores tecnolóxicos avanzados non se ven afectadas polas distancias xeográficas ou polo estado das infraestruturas de comunicación. Isto permite abandonar o modelo de asentamentos creado polo modelo industrial clásico que prima o centro fronte a periferia, creando importantes desigualdades de crecemento entre o norte (areas desenvoltas) e a periferia (areas menos desenvoltas e máis agrarias). A creación de redes policéntricas con asentamentos de poboación non moi numerosa pode ser unha oportunidade para os espazos periféricos, de hábitat desconcentrado, como pode ser o caso galego e o do norte de Portugal.

Os avances nas comunicacións permiten as familias residir en espazos separados dos lugares de traballo, nos que poden ter unha mellor calidade de vida, nun medio máis en contacto coa natureza e con ambientes con menos estres que as grandes cidades actuais. Isto permitiría que rexións periféricas, actualmente illadas, puidesen perder esa condición de espazos marxinais podendo establecerse en núcleos alternativos ás grandes cidades.

A cidade xardín é un modelo xa tradicional (xa adiantada por Robert Owen na primeira metade do s. XIX e Ebennezer Howard a principios do s.XX). Incluso o galeguismo histórico tamén adiantaron a idea da Cidade Xardín, dende Otero Pedrayo ata Castelao. A Cidade Xardín trata de compatibilizar o rural co urbano, un desenvolvemento rural afastado das labores do campo e o desenvolvemento urbano que compatibilice o traballo agrario e o non agrario. Tradicionalmente os espazos rurais caracterizaron por economías agrícolas-ganadeiras, presión demográfica sobre a terra, espazos verdes, subsistencia e policultivo. O século XX trouxo consigo importantes cambios nas economías e unha serie de reformas que afectaron aos espazos rurais e urbanos. Así produciuse un desenvolvemento industrial acompañado dun éxodo do campo a cidade e do desenvolvemento de sistemas agrarios intensivos e baseados no monocultivo. O sistema económico tiña grandes estímulos cara a concentración da actividade e da poboación nas cidades, e polo tanto para o abandono do rural. Isto xerou que en Galicia o crecemento concentrárase no corredor Atlántico (a rede de cidades que se establecen entorno á autopista que comunica Ferrol con Porto), fronte un interior cada vez máis pobre e abandonado. Esta tendencia non é capaz de ser freada polos responsables da planificación territorial (concellos nun primeiro termo e un segundo plano as comarcas a pesar das súa deficiencias en canto a capacidade xurídica-política)

O modelo policéntrico que propón Carlos Ferrás é unha alternativa a concentración nas cidades, potenciando o hábitat tradicional autóctono mediante un sistema ben comunicado de pequenas e medianas cidades no que se favorezan ao máximo todo tipo de intercambio a todos os niveis. As tecnoloxías da sociedade da información facilitarían moito que as familias puidesen ocupar o espazo onde sempre viviron desprazándose cando faga falta as vilas para realizar o seu traballo. Incluso fomentaría que moitas familias elixisen o rural como primeira opción para establecer a súa residencia.

Esta claro que deixar a maior parte do territorio como un territorio abandonado non é lóxico nin dende o punto de vista económico, nin dende o punto de vista social. O crecemento de Galicia pasa non só por fomentar o desenvolvemento das cidades, senón tamén por aplicar novos modelos de desenvolvemento rural-urbano e modernización ecolóxica que impulsen a diversificación socioeconómica do campo, respecten o medio ambiente e fixen poboación nestes espazos rurais incrementando así o benestar social. O obxectivo é facer chegar á poboación do rural que vivir no campo ten tantas ou máis oportunidades que vivir na gran cidade.

Hasta aquí a presentación de este ideario. Non sei que pensades do tema, se o vedes real ou se creedes que é pura utopía. Eu persoalmente considero este modelo como unha alternativa ao modelo actual. Polo menos gustaríame que algunha vez puidésemos ver unha Galicia como a que se propón neste modelo. Os anos dirán, pero cuestionarse o modelo actual pode ser o primeiro paso.

Fonte: Ferrás Sexto, C. (2006): "Un ideario de cidade policéntrica ubicada nun grande xardín. O caso da eurorexión Galicia-Norte de Portugal", Revista de Estudos Euro[Regionais] Rexionais, nº1, Ano 1º, páx. 27-38

OS TERRITORIOS COMO MERCADORÍA: O MARKETING TERRITORIAL

Volvendo a vellos temas que xa tratamos no blog, hoxe toca falar outra vez de marketing territorial. A idea que quero transmitir nesta ocasión é porque non se poden entender os territorios como mercadorias e polo tanto aplicarlles unha visión empresarial e económica. As mercadorías pódense comprar e vender, polo tanto se entendemos como mercadoría a imaxe percibida polos actores e axentes sociais dun determinado territorio, tamén lle poderemos aplicar as ferramentas que tradicionalmente utilizou o marketing empresarial.

Vivimos nun mundo dominado pola competencia, non só entre empresas senón tamén entre territorios. Os recursos son escasos e polo tanto competir por atraer inversión, turismo, poboación constitúese como algo básico para a supervivencia dos territorios. Aplicar ferramentas de marketing territorial a os espazos físicos pode fomentar o desenvolvemento social e económico dos mesmos.

Basicamente o marketing territorial nace do marketing empresarial co seu paradigma básico do “o cliente manda”. Pero esta visión primitiva de marketing foi evolucionando co tempo, chegando á idea de que o fomento do consumismo e da produción en masa fomentada polo marketing empresarial podía ter efectos negativos na sociedade e no medio. Falouse así do que se denomina marketing social (marketing con responsabilidade social). Na unión de estas dúas definicións anteriores nace o concepto de marketing territorial. Esta nova idea de marketing aplicado aos territorios xira entorno a 4 puntos básicos:

1. Plantear o desenvolvemento do territorio en función das expectativas dos residentes, turistas e inversionista.
2. Facer unha análise integrada e prospectiva destinada a actuar.
3. Fomentar un desenvolvemento sostible que promova a identificación territorial.
4. Promocionar o territorio e aumentar a súa notoriedade.

Facendo unha análise histórica da evolución do marketing territorial, podemos observar como xa as primeiras civilizacións emitían mensaxes que buscaban mobilizar ás persoas para a colonización e concreción dos diferentes usos dos territorios. De todos xeitos non podemos falar de marketing territorial ata a primeira metade do s.XX. A evolución de esta forma de marketing pódese analizar en sucesivas etapas ou fases. As primeiras experiencias de marketing de territorios prodúcense en Norteamérica entre 1930 e 1970, cos esforzos dos Estados do Sur por atraer negocios e inversións dende os Estados do Norte. Xa en 1970 atopamos unha nova etapa do marketing territorial, na que cidades xa desenvoltas trataban de manter os negocios xa establecidos, atraer novas inversións, atraer turismo, fomentar as inversións exteriores… Estas dúas fases iniciais do desenvolvemento do marketing territorial aseméllanse ao tradicional marketing operacional (campañas de publicidade, promoción, acción de vendedores, marketing directo, merchandising…). É a partir dos 80 cando se aprecia un cambio cualitativo na esencia do marketing das cidades, aproximándose ao concepto de marketing integrado e estratéxico (estudio de mercado, elección de mercados, concepción do produto, fixación do nivel de prezos, elaboración de estratexias…). Esta é a época de grandes intervencións urbanísticas como os casos de Londres, Glasgow, Lille, Marsella, Bilbao, Barcelona, Sevilla, Santiago de Compostela…Estas intervencións urbanísticas, de promoción tanto pública como privada, causan importantes cambios nas culturas e identidades dos cidadáns. Trátase que os diferentes estratos do territorio se identifiquen co novo concepto de cidade que se estaba a crear.

Como xa comentamos noutras entradas deste blog, o marketing territorial supón unha comunicación bidireccional de todos os actores e axentes da sociedade, polo tanto obriga á análise, planificación execución e control de todos os procesos concibidos polos actores do territorio. Deste xeito podemos diferenciar tres niveles dependendo da integración dos diferentes actores do territorio na definición do plan de marketing:

• Proto-marketing: Supón unha integración menor dos actores no proceso de marketing. Apenas existe comunicación e non existe unha análise sistemática do territorio.
• Marketing Operacional: Supón a programación das acción de marketing a posteriori de definir cal é a idea de territorio que se quere transmitir. Nesta fase a idea de territorio/cidade é a que deseña o estrutura institucional que controla o territorio. Este tipo de marketing (moitas veces máis político que territorial) é ao que estamos acostumados a ver na maioría dos territorios.
• Marketing Integrado: Este marketing supón a participación de todos os actores do territorio (organizados en rede) para a definición previa do concepto de territorio que transmitir cara ao exterior. Para este tipo de marketing é necesaria a participación democrática da cidadanía, xa que idea de territorio que se vai a transmitir é a que a os cidadáns digan, e non a que os poderes políticos impoñan.

A visión tradicional do marketing territorial fálanos de procesos de mercadotécnia onde a análise de partida só se centra en aspectos económicos e físicos, onde non existe participación activa da sociedade civil, as accións están definidas por políticos e onde apenas existe seguimento e evaluación de resultados do plan. Fronte esta visión clásica xorde unha visión máis participativa e democrática que é a do marketing territorial estratéxico, caracterizado polas seguintes fases:

1. Análise técnico: Caracterización do territorio a través dun estudio social, económico, físico e das políticas públicas existentes. Para que sexa efectivo ten que contar coa participación activa dos diferentes actores da sociedade civil.
2. Concertación política e realización cooperativa: Do dialogo de todos os participantes na vida cotidiá do territorio nacera unha definición de territorio e unha serie de accións de mellora e de comunicación (que se plasmaran nun plan estratéxico), que deberán ser executadas polas autoridades políticas.
3. Control e evaluación do proceso de Marketing: Tan importante como as outras fases é esta. Un equipo interdisciplinar de especialistas debera evaluar o plan de marketing tanto na súa elaboración, aplicación como a posteriori. Esta monitorización servirá para retroalimentar e corrixir o propio plan de marketing.

O NEOANARQUISMO E AS NOVAS TECNOLOXÍAS

O outro día lin un interesante artigo de Manuel Castells publicado fai tempo (21/05/2005), pero que penso que está totalmente de actualidade nestes días marcados por crises globais e pandemias planetarias. Concretamente, o artigo aparecía publicado na Vanguardia e falaba do renacer de movementos ideolóxicos como o anarquismo baixo o paraugas das novas tecnoloxías.

Moita xente empeñouse en dar por morto o movemento anarquista por utópico ou por carecer de organización interna. Pero nos últimos anos este movemento parece gozar de mellor saúde que en ningunha época anterior. Só temos que botar unha ollada aos movementos contra a globalización capitalista, que mostran claras as súas simpatías cara as formas de autoorganización e oposición a calquera forma de Estado típicas do anarquismo. Aínda que vellos intelectuais de esquerda (sobre todo en Latino América) seguen empeñados en ensalzar antigos esquemas de loita social, a realidade é que moita da “xente de esquerdas” simpatiza máis con formas de loita máis expontáneas, autoorganizadas e abertas a un debate interno continuo. Así vemos exemplos como o do Foro Social Mundial de Porto Alegre, as teses políticas-sociais de Michael Hardt, Toni Negri, Noam Chomsky, Naomi Klein... que non son máis que mostras do apoxeo público de este tipo de ideas libertarias.

Esta claro que os sindicatos anarquistas e outro tipo de asociación de esta ideoloxía están en retroceso en número de afiliados, pero cunha ollada por Internet vemos que temas como as ideas antiestatistas, o internacionalismo libertario, a afirmación da liberdade individual e a libre asociación están de total actualidade en movementos sociais como a antiglobalización, o movemento okupa, os piqueteros arxentinos, os forajidos de Ecuador, os autónomos italianos, os mapuches chilenos…Pero, de onde proven esta nova forza e vitalidade do anarquismo do s.XXI en contraposición coa anclaxe do Marxismo no s.XX?

Pode ser que o anarquismo cando xurdiu fora unha ideoloxía moi adiantada ao contexto social no que apareceu. Os Estados Nación estaban comezando a andar como maneira de dar orde a todo o caos anterior. E precisamente as teses anarquistas enfrontábanse a esa idea de Estado Nación. Pero un século despois o contexto de loita social cambiou. Estamos na era da globlización, onde parece que o modelo de Estado Nación está en crise. Da Revolución Industrial, que estivo no centro da loita social durante tanto tempo, pasamos a era da Revolución Tecnolóxica Informacional, que parece traer consigo oportunidades de desenvolvemento das liberdades individuais, máis que un retroceso das mesmas. Ademais, esta revolución tecnolóxica só pode ser asumida por unha sociedade informada e autónoma do Estado (non como noutros tempos). Os Estados Nación (nivel nacional) están en claro retroceso fronte a unha Economía Global (nivel internacional). Entre estes dous polos atópase o individuo que non lle quedou outra que atrincherarse no local (no local e no individual, base da ideoloxía anarquista dende sempre). A xente deixou de crer na política e nos políticos (polo menos nesta política). Os Estados disólvense como unidades de organización e control. Fronte a eles aparece o Sistema Económico como verdadeiro organizador de todo. O Estado Nación é sustituido por Cidades Estado que xestionan os intercambios entre os territorios. Xa non existe a imaxe típica do Marxismo de xigantescas fabricas e xigantescas burocracias, senón que cada vez máis a economía funciona a partir de redes. Nestas redes non só reside a esencia do actual sistema, senón tamén a semente da resistencia contra os seus abusos.

Precisamente é neste punto no que as novas tecnoloxías son un aliado do novo anarquismo, máis que do tradicional marxismo. As novas tecnoloxías permiten unha organización social autónoma a partires de persoas e grupos afíns, debatendo, votando e xestionando a través unha rede interactiva de comunicación. Parece como se as pautas de comportamento anarquistas deixaran de ser utopía e se converteran en ideoloxía. A utopía e un soño, mentres que a ideoloxía é un vehículo de loita social. As condicións do mundo cambiaron, xa non só as condicións tecnolóxicas, senón tamén grado de control dos Estados sobre as sociedades. A busqueda da liberdade como ben supremo parece estar aí, encontrando na nova sociedade da información é comunicación un instrumento de loita. Parece que corren novos tempos para a resistencia ideolóxica.